Dlaczego Oliwa jest z czekolady?
Jego historia zaczyna się w roku 1923, choć czekolada, za sprawą kupców i handlu morskiego, była obecna w Gdańsku już na przełomie XVII i XVIII wieku. Fabryka w Oliwie na przestrzeni dziesięcioleci towarzyszyła Gdańszczanom i Gdańszczankom pomimo zmian geopolitycznych i kulturowych. Poza oczywistym powiązaniem fabryki z konkretną lokalizacją, istnieje sfera w naszej pamięci, która wiąże się ze wspomnieniami, pamięcią zapachu, smaku, marzeniami i tęsknotami. Zaklęte w pamięci mieszkańców i mieszkanek Gdańska wspomnienia nierozerwalnie łącza się z fabryka i słodkimi produktami, które przez dziesięciolecia opuszczały jej mury. Ciągle mamy w pamięci kolejki w oczekiwaniu na otwarcie sklepu firmowego czy paczki świąteczne dla dzieci pracowników i pracowniczek, z długo wyczekiwaną w czasach PRLu czekoladą i pomarańczą. Także smak poszczególnych produktów, dziecięce kolekcje opakowań i albumy z precyzyjnie wyprostowanymi pazłotkami od czekoladek. A ponad wszystkim góruje zapach czekolady unoszący się w całej okolicy, jednoznacznie i bezbłędnie identyfikowany przez lokalną społeczność.
Znany amerykański rysownik i karykaturzysta John Q.Tullius powiedział kiedyś: „Dziewięć osób na dziesięć deklaruje, że uwielbia czekoladę, dziesiąta na pewno kłamie.” Tą słuszną ze wszech miar maksymę dedykował co prawda przede wszystkim swoim rodakom, ale przecież odnosi się ona do całej ludzkości. Słodka historia Gdańska rozpoczyna się pod koniec XVII lub na początku XVIII wieku, gdy francuscy kupcy przywieźli do naszego miasta ziarna kakaowca. Od tego czasu czekoladowa tradycja jest celebrowana i staje się bardzo ważnym elementem mieszczańskiej codzienności, o czym pisał m.in. w 1773 roku Daniel Chodowiecki w swoich dziennikach z podróży do Gdańska. W połowie XVIII przyjął się powszechnie w mieszczańskich domach gdańskich patrycjuszy zwyczaj wieczornego picia czekolady. Gdy pozwalała na to pogoda, mieszkańcy kamienic i zaproszeni goście zasiadali na przedprożach, gdzie – jak pisała w swoich pamiętnikach Johanna Schopenhauer – „spędzano znaczną część domowego życia ze swobodą dzisiaj niepojętą”. Właśnie te małe gesty przyjemności, wspomnienia zapachu i smaku, sprawiają, że jesteśmy połączeni niewidzialną nicią współdoświadczenia z tak odległymi w czasie mieszkańcami i mieszkankami Gdańska.
Gdańska czekolada, niczym Proustowska „magdalenka” przenosi nas w czasie do przeszłości, ale też do przyszłości naszego miasta. Wszystkie przytoczone sytuacje skrywają w sobie dużą wiedzę, mnóstwo praktyki i liczne działania, które składają się na zjawisko niematerialnego dziedzictwa kulturowego. To ono buduje poczucie wspólnoty, „zadomowienia” i poczucia się „u siebie”, a więc prosimy się rozgościć w naszym “domu” – Domu Czekoladnika…
PROGRAM WYDARZENIA:
Sobota | 7 grudnia
14.30 – 16.00 SPACER Z ŁUKASZEM DARSKIM: “Mikrokosmos Oliwy do 1945 roku. Spacer po Oliwie z perspektywy Fabryki Czekolady”.
START: miejsce zbiórki obok bocznego wejścia do Parku Oliwskiego przy ulicy Jana Kanapariusza.
META: Dom Czekoladnika (dawne ZPC BAŁTYK).
Czas trwania: ~1h 20 min; Dystans: ~ 1,5 km.
OPIS: Celem spaceru jest zapoznanie z historią Oliwy, od wieków najdawniejszych do 1945 roku, z uwzględnieniem rozwoju przemysłu na przełomie XIX i XX w. Spacer zostanie poprowadzony przez Park Oliwski, z przystankami dobranymi tak, żeby ukazać rozwój Oliwy od jej zarania do początku XX w. Następnie przez Dworzec PKP powiedzie na drugą stronę torów i zakończy się przy terenie dawnej Fabryki Czekolady „Bałtyk”.
16.00 – 18.30 DOM CZEKOLADNIKA (dawne ZPC BAŁTYK)
- Anna Królikiewicz – instalacja sensoryczna “Miazga”
- Piotr Pawlak – nagrania dźwiękowe z osobami pracującymi w ZPC BAŁTYK + mobilne studio “Nagraj swoje słodkie wspomnienie”
- Maciek Bychowski i Emilia Orzechowska – aranżacja “bombonierka”
- Monika Brzozowska (Torus) – „jutro zaczyna się dziś” – rozmowa z przedstawicielem inwestora
Niedziela | 8 grudnia
14.30 – 16.00 – SPACER Z PRZEWODNIKIEM ŁUKASZEM DARSKIM: “Mikrokosmos Przymorza po 1945 roku. Spacer po Przymorzu Małym z perspektywy Fabryki Czekolady”.
START: miejsce zbiorki na skrzyżowaniu ulic Poznańskiej i Piastowskiej
META: Dom Czekoladnika (dawna Fabryka Czekolady BAŁTYK)
Czas trwania: ~1h 30 min; Dystans: ~ 2 km
OPIS: Celem spaceru jest zapoznanie z powojenną historią Oliwy/Przymorza, z uwzględnieniem rozwoju osiedla mieszkaniowego budowanego od 1959 r. Spacer rozpocznie się przy najstarszej sośnie na Przymorzu, następnie pomiędzy budynkami osiedla zostanie poprowadzony do ul. Bora-Komorowskiego. Stamtąd dotrze do dawnej Fabryki Czekolady „Bałtyk”.
16.00 – 18.30 DOM CZEKOLADNIKA (dawne ZPC BAŁTYK)
- Anna Królikiewicz – instalacja sensoryczna “Miazga”
- Piotr Pawlak – nagrania dźwiękowe z osobami pracującymi w ZPC BAŁTYK + mobilne studio “Nagraj swoje słodkie wspomnienie”
- Maciek Bychowski i Emilia Orzechowska – aranżacja “bombonierka”
- Monika Brzozowska (Torus) – prezentacja “jutro zaczyna się dziś”
WSTĘP WOLNY!!! Dofinansowano ze środków Miasta Gdańska.
Organizator: Fundacja LEKKOŚĆ
Partnerzy: Miasto Gdańsk, Torus
Kontakt dla mediów:
Emilia Orzechowska
+48 791 791 911